W tym roku przypada 100 rocznica Bitwy Warszawskiej. Z tej okazji przedstawiciele władz Miasta Józefowa i powiatu otwockiego złożyli kwiaty pod pomnikiem Marszałka Piłsudskiego. Skromniejsze od planowanych uroczystości wynikały z troski o zachowanie reżimu sanitarnego.

 

 

 

W imieniu mieszkańców Józefowa kwiaty złożyli zastępca burmistrza Piotr Gąszcz, skarbnik Halina Siwek oraz kierownik Referatu Promocji Edyta Komińczyk. Powiat otwocki reprezentował starosta Cezary Łukaszewski oraz radna Kinga Błaszczyk.

 

Na skwerze przed pomnikiem można było obejrzeć również okazjonalną wystawę przygotowaną przez Muzeum 2 Korpusu Polskiego w Józefowie. Wśród atrakcji znalazła się m.in. replika francuskiej armaty z 1897 r. (armaty tego typu używane były powszechnie w czasie Bitwy Warszawskiej), obozowisko wojskowe, pokaz mundurów historycznych i wyposażenie żołnierzy. Dla dzieci Muzeum przygotowało kalambury z nagrodami oraz naukę musztry.

 

Bitwa Warszawska, zwyczajowo zwana "Cudem na Wisłą", rozegrana została w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku pomiędzy Rosją Radziecką i Polską. Było to decydujące starcie wojny polsko-bolszewickiej i miało decydujące znaczenie nie tylko dla Polski, ale i Europy Zachodniej. Dzięki wygranej odradzająca się Rzeczpopolita zachowała niepodległość, Europa Zachodnia uniknęła radzieckiej ofensywy, a świat - międzynarodowej rewolucji.

 

W Józefowie wciąż znajdują się obiekty, które posłużyły podczas bitwy Wojsku Polskiemu do obrony. To zabytkowe pruskie betonowe schrony, kóre do dziś można oglądać w kilku częściach miasta.

 

 

Mariusz Niewiedzielski, dyrektor i założyciel Muzeum opracował rys historyczny wydarzeń, które w ramach Bitwy Warszawskiej miały miejsce w rejonie Józefowa: 

 

15 sierpnia 1920 (Dzień Przełomu )

W sierpniu 1920 roku, odcinek obrony od rzeki Wisły przez Wiązownę do Okuniewa przed nadciągającą bolszewicką armią powierzono 15 Dywizji Piechoty pod dowództwem generała Władysława Junga. Polska obrona oparta była na osi rzeki Świder oraz o umocnienia polowe i schrony betonowe  linii "Przedmoście Warszawa- Bruckenkopf Warschau". W skład 15 Dywizji Piechoty wchodziła Grupa Artylerii porucznika Heinego z dywizjonami z 15 Pułku Artylerii Polowej i Ciężkiej.

Bezpośrednio w Józefowie okopały się na wcześniej przygotowywanych pozycjach wycofujące się przed bolszewikami pododdziały 62 Pułku Piechoty. Polska artyleria zajmowała stanowiska między Wisłą, Falenicą a Aleksandrowem. Między żołnierzami polskiej piechoty zajęli pozycje obserwatorzy artylerii. Przeciwnikiem Polaków była, 10 Dywizja Strzelców Armii Czerwonej, której celem było przełamanie linii polskiej obrony.

Od świtu 15 sierpnia na odcinku Wiązowna rozpoczęły się walki, pierwsze próby nieprzyjacielskiego natarcia zostały odparte. Od tej chwili nieprzyjaciel stale wysyłał niewielkie oddziały wzdłuż rzeki Świder, których zadaniem było wyszukanie luk w polskich liniach biegnących do Wisły. Bolszewickie patrole były odrzucane celnym ogniem polskiej piechoty i ostrzałem artyleryjskim.

Na przedpolu Józefowa do ujścia rzeki Świder działał 84 Pułk Piechoty Armii Czerwonej nie odnosząc żadnych sukcesów i znajdując się cały czas pod silnym i celnym ostrzałem artyleryjskim. W naszym rejonie pozycje polskie, które były drugą linią obrony, były dobrze przygotowane, artyleria miała czas na budowę stanowisk dla dział i obserwacyjnych. (tego dnia rozpoczęły się działania zaczepne Polskiej Armii na innych odcinkach frontu)

 

16 sierpnia 1920

Dzień przeszedł spokojnie, oddziały bolszewickie umacniały się na swoich pozycjach, nie podejmowały działań zaczepnych. Piechota zajmowała się barykadowaniem dróg i torów kolejowych w okolicach Otwocka i Świdra, aby uniemożliwić wypady polskich pojazdów i pociągów pancernych. Przed godziną 16.00 przez Józefów przejechał polski pociąg pancerny ("Danuta") , wjechał do Otwocka i przegonił sowiecki szwadron 10 Pułku Kawalerii, który uciekł w popłochu. 

 

17 sierpnia 1920  

17 sierpnia nastąpił wielki odwrót oddziałów bolszewickich w obawie przed okrążeniem. 15 Dywizja Piechoty broniąca się na linii Świdra ruszyła do ataku w kierunku Mińska Mazowieckiego.

 

 

Pamiątki Bitwy Warszawskiej 1920 w Józefowie

Głównym "niemym" świadkiem historii sprzed 100 lat są zachowane zabytkowe pruskie betonowe schrony,  które skutecznie wykorzystało Wojsko Polskie 15 i 16 sierpnia 1920 roku. Znajdziecie je Państwo spacerując po Józefowie. Wszystkie są całe i warto ich poszukać. To między tymi schronami przebiegały polskie linie piechoty. W Muzeum 2 Korpusu w Józefowie na wystawie są prezentowane resztki 2 polskich szabel, pozostawionych w trakcie działań wojennych w tym czasie oraz inne wyposażenie wojskowe.

(Przygotował Mariusz Niewiedzielski)

 

 

(Miasto Józefów)