Front Architects, Jakub Wójtowicz, Filip Zieliński, Poznań
Myśląc o idealnym miejscu do nauki dla najmłodszych, pierwszym obrazem pojawiającym się w głowie jest przestrzeń pełna zieleni, zapewniająca kontakt z naturą i możliwość spokojnego dorastania. Podobnie jest, gdy szukamy miejsca relaksu, w którym w ciszy i otoczeniu przyrody moglibyśmy oddać się książce na chwilę zapominając o wszystkim. Kontynuując tę myśl wyznaczono główne cele dla projektowanej koncepcji. Chęć wykreowania miejsca, które pozwoliłoby zarówno dzieciom jak i dorosłym na wyrwanie się z codzienności pełnej betonu i często zamkniętej w ścianach biur lub mieszkań stała się główną ideą projektu. Wykorzystując potencjał lokalizacji oraz gęsto rosnących na jej terenie drzew, stworzono koncepcję architektoniczną, o której z pełną świadomością można powiedzieć, że jest to nie tylko - „BUDYNEK W LESIE”, lecz również „LAS W BUDYNKU”.
Lokalizacja projektu w przestrzeni gęsto zarośniętej wysokimi drzewami stanowi jego ogromną wartość. Mając na uwadze chęć ograniczenia do minimum konieczności ingerencji w istniejący na terenie opracowania ekosystem projektowanie budynku rozpoczęto od analizy stanu zadrzewienia. Uzyskane z niej wnioski pozwoliły na takie zlokalizowanie przedszkola i biblioteki, które zapewniło zmniejszenie ilości wycinanych drzew do minimum.
Rozkład drzew na działce projektowej był również inspiracją do wprowadzenia podziału funkcjonalnego przestrzeni.
Dobrana dla budynku lokalizacja w naturalny sposób wydzieliła 3 strefy w projekcie zagospodarowania terenu.
1 STREFA
Pierwszą ze stref i jednocześnie najważniejszą, jest znajdująca się we wschodniej części działki przestrzeń tworząca narożnik kwartału i cechująca się dużym zagęszczeniem rosnących na niej drzew. Zlokalizowane w niej plac zabaw i siłownia zewnętrzna rozbudowane zostały o nowe alejki zapraszające przechodniów i rowerzystów w głąb lasu w kierunku biblioteki lub przedszkola. Ograniczenie ruchu samochodowego jedynie do skrajnych części tej strefy pozwoliło na zachowanie większej ilości istniejących drzew, jednocześnie stając się pierwszym elementem budowania świadomości ekologicznej zarówno przedszkolaków jak i okolicznych mieszkańców. Pozostawienie głównego dojścia do budynku jedynie w formie ścieżek pieszo-rowerowych zwraca uwagę użytkowników budynku na wartości płynące z zerwania z dotychczasowymi nawykami komunikacyjnymi. Chwila spaceru w otoczeniu natury może stać się dobrą odskocznią od pędu dzisiejszego życia i otaczającego nas betonu.
Proponowane w koncepcji ścieżki dają użytkownikom możliwość wyboru trasy. Zlokalizowane w głównych osiach komunikacyjnych szerokie trakty pozwalają na szybkie dojście do budynku, a duża aleja przecinająca diagonalnie działkę zaprasza również przechodniów, którzy projektowany park mają jedynie na drodze do innego miejsca. Umiejscowione w jej przestrzeni funkcje takie jak łąka z kinem letnim, food trucki czy kładka między gałęziami drzew aktywizują przestrzeń również poza godzinami pracy przedszkola i biblioteki, pozwalając lokalnym mieszkańcom cieszyć się obcowaniem z naturą. Dodatkowymi elementami układu komunikacji są ścieżki przeplatające strefy gęsto zarośnięte drzewami. Dzięki zastosowaniu lekko uniesionych nad powierzchnią kładek nie ingerują one w ekosystem, pozostawiając teren aktywnym biologicznie. Na trasie kładek zaplanowano tablice edukacyjne, których treść służyć ma promocji zagadnień ekologicznych.
2 STREFA
Centralną cześć działki zajmuje strefa budynku wraz z placem wejściowym i miejscem zabaw dla przedszkolaków. Przestrzeń ta została wybrana pod zabudowę w wyniku analizy gęstości zadrzewienia terenu. Aby zniwelować ilość wycinanych drzew do minimum, budynek umieszczono w strefie najmniej zarośniętej. Takie ułożenie budynku stworzyło równocześnie naturalne wydzielenie pomiędzy zachodnią i wschodnią strefą działki. Podział ten wykorzystano do optymalizacji układu funkcjonalnego budynku oraz jego komunikacji zewnętrznej. Podłużne wydzielenie brył budynku oraz wprowadzenie zieleni w przestrzeni placu wejściowego miało na celu połączenie skupisk drzew rosnących po obu stronach budynku.
3 STREFA
Wydzielona poprzez budynek przestrzeń w zachodniej części terenu zaplanowana została jako miejsce obsługi technicznej przedszkola i biblioteki. Wykorzystując dostęp do drogi znajdujący się w tej części działki zaprojektowano osobny wjazd na teren dla pracowników oraz firm obsługujących. Dzięki temu nieatrakcyjne funkcje takie jak parkingi czy miejsce składowania odpadów ukryte zostały w niewielkiej przestrzeni nie zaburzając naturalnego charakteru strefy parku.
Pamiętając o misji proekologicznej pomiędzy drzewami znajdującymi się na tyłach budynku rozmieszczono funkcje pokazujące możliwości wynikające z segregacji oraz kompostowania odpadów. Umiejscowione tam ogródki warzywne i szklarnia pozwalają na prowadzenie zajęć dla dzieci, jednocześnie ucząc i zapewniając niektóre ze składników dla przedszkolnej kuchni.
Zestawienie w jednym budynku dwóch funkcji, które mimo odmiennych sposobów użytkowania pełnią podobną funkcję - edukacji i dbania o rozwój społeczeństwa, stało się ogromną wartością projektu. Wydzielenie dwóch podłużnych brył pozwoliło zapewnić odpowiednie strefowanie budynku, umożliwiające niezależną pracę przedszkola i biblioteki, natomiast zlokalizowany pomiędzy nimi łącznik dał możliwość szybkiej komunikacji dla dzieci chcących skorzystać z księgozbiorów. Zaprojektowane skrzydła budynku zestawiono w taki sposób by zapewnić kontakt wzrokowy między użytkownikami obu przestrzeni. Nauka w kontekście zbiorów książek jest ogromną wartością projektowanego przedszkola, a widok wesołych, bawiących się dzieci na pewno ożywi alejki regałów zastawionych książkami.
Wykorzystując potencjał lokalizacji budynku w przestrzeni gęsto zadrzewionej postanowiono wypełnić plac wejściowy zielenią. Odpowiednie wytyczenie przestrzeni zabudowy pozwoliło na zachowanie części istniejących w jej strefie drzew, które wzbogacone zostały o rośliny niskie i średniowysokie. Powstała w ten sposób naturalna przestrzeń jest doskonałym buforem pomiędzy przedszkolem a biblioteką, a jej liniowy układ zaprasza do wejścia prowadząc „leśną ścieżką” aż pod same drzwi.
Elewacje zewnętrzne budynku zaprojektowano w taki sposób by zapewnić odpowiednie doświetlenie wnętrz budynku. Wprowadzone w południowej strefie przeszklenia umożliwiają naturalne doświetlenie sal przedszkola i biblioteki, jednocześnie dając panoramiczny widok na otaczającą budynek zieleń. Ograniczenie przegrzewania się wnętrza uzyskane zostało poprzez wprowadzenie drewnianych żaluzji oraz paneli zewnętrznych stanowiących kontrast dla wykonanej z palonego drewna elewacji budynku. Detale zaprojektowane w płaszczyźnie deskowania umieszczonego nad wejściem do budynku są ukłonem dla obecnego w lokalnej architekturze stylu Świdermajer. Delikatne otworowanie doskonale komponuje się z nowoczesnym wyglądem bryły, łącząc klasyczne podejście z nowoczesnymi trendami. Elewacje budynku zostały również wyposażone w drewniane domki dla ptaków, dzięki którym ograniczono ingerencję inwestycji w lokalny ekosystem. Wykorzystanie ściętych drzew jako surowca do wykonania elementów budynku również pozwoliło zminimalizować ślad węglowy generowany podczas realizacji inwestycji.