Laboratorium Architektury Anna Małek, Ruda Śląska
Zespół funkcjonalny jest przestrzenną strukturą wzajemnie przenikających się w przestrzeni ‘wnętrza' i ‘zewnętrza’. Porozsuwane prostopadłościenne bryły omijają wartościowe drzewa pozwalając, by otaczająca zieleń z pełną swobodą wdzierała się w ich otoczenie. Przeszklone hole przedszkola i biblioteki tworzą wewnętrzne dziedzińce i wyznaczają granice budynków spajając pozornie chaotyczną
kompozycję urbanistyczną. Idea kształtowania ładu urbanistycznego na zadanej działce czerpie z tradycyjnych układów urbanistycznych. Jest swego rodzaju przełożeniem struktury zabudowy osady na współczesny kompleks o zróżnicowanej strukturze, który funkcjonuje w krajobrazie.
Kompleks dostarcza nowych wrażeń, inspiruje zarówno małych jak i dużych użytkowników do odkrywania nowych widoków, perspektyw, a liczne przestrzenie integrujące w zagospodarowaniu terenu umożliwiają prowadzenie działalności kulturalnej i artystycznej w niestandardowym anturażu, co może stymulować uczestników zajęć do jeszcze bardziej kreatywnych pomysłów i rozwiązań.
URBANISTYKA – KONTROLOWANY CHAOS
Priorytetem organizacji przestrzeni budynków w zalesionym obszarze działek było zachowanie możliwie największej liczby cennych okazów drzew oraz stworzenie struktury zabudowy zintegrowanej z otaczającym krajobrazem, nie dominującej w przestrzeni. Autorzy projektu założyli, że to architektura musi dopasować się do kontekstu istniejącej zieleni, a nie odwrotnie. Powstały w ten sposób kompleks jest swego rodzaju współczesną osadą zbudowaną w układzie zróżnicowanych wielkościowo, przestrzennych modułów zespolonych za sprawą przeszklonych holi komunikacyjnych w obrębie budynków.
Drugim istotnym elementem kształtowania zagospodarowania terenu było zdefiniowanie i wyodrębnienie placu, który stanowiłby nie tylko przedpole wejściowe, ale pełnił funkcję integrującej przestrzeni publicznej. PLAC nie ma wyznaczonych w nawierzchni granic, ale wytyczoną ramę w postaci pergoli nawiązującej do tradycyjnej werandy w stylu Świdermajer, wpisanej w pole kwadratu o boku 40m. Lewitujące zadaszenie pergoli wyznacza w przestrzeni ramę placu w obręb której wdziera się z pełną swobodą wysoka zieleń. Zwrócone w jego stronę sale wielofunkcyjne Biblioteki i Przedszkola mogą otwierać się na plac i łączyć się z zaprojektowanymi drewnianymi podestami, które mogą pełnić funkcje widowni i umożliwiać organizację plenerowych występów, przedstawień czy widowisk z udziałem dzieci i dorosłych.
FORMA OBIEKTU – ZIELONA OSADA
Forma obiektu tworzy kompozycję prostopadłościennych brył, z których każda mieści dedykowaną funkcję. Dostęp do poszczególnych modułów jest możliwy zarówno od strony wewnętrznego holu, jak i z poziomu terenu. Przeszklone sekcje w ścianach modułów, kierowane na zielone otoczenie, pozwalają spacerującym wokół budynków obserwować prowadzone w nim zajęcia, a użytkownikom zajęć cieszyć wdzierającą się do wnętrz zielenią. Takie ukształtowanie budynku pozwoliło na maksymalne powiązanie jego wnętrza z otoczeniem. W rozczłonkowaniu zaprojektowanej bryły można dostrzec odwołanie do tożsamości miejsca i formy budynku Pensjonatu Gurewicza, który również przykładem architektury rozproszonej, wpisującej się w krajobraz parkowej zieleni.
TRADYCJA – STYL ŚWIDERMAJER
Czerpiąc i inspirując się unikatowym stylem regionu linii otwockiej – Świdermajer – zaprojektowano ujednolicony charakter elewacji poszczególnych modułów znajdujący odzwierciedlenie w jej rytmie, proporcji, podziale i detalu. W tożsamy sposób zaprojektowano opaskę placu.
ZIELEŃ
Zieleń wokół kompleksu przewiduje się utrzymać w formie naturalnego leśnego parku z wykorzystaniem możliwie jak największym istniejącego zadrzewienia z utrzymaniem cennych przyrodniczo drzew po przeprowadzeniu inwentaryzacji i opracowaniu gospodarki drzewostanem.
Nowe nasadzenia uzupełniające obejmują szpalery ochronne i izolacyjne od strony zabudowy mieszkaniowej (zieleń wysoka, zwarta).
ZESPÓŁ PRZEDSZKOLNY
Pierwszym przystankiem, z którym stykamy się na początku swojej drogi do dorosłości jest przedszkole. To ten budynek staje się dla dziecka drugim domem. Tym samym jest istotnym elementem kształtowania świata w obrębie dziecięcej społeczności. W naszym podejściu do projektowania architektury nie ograniczamy się do stworzenia budynku, ale raczej próbujemy zaprogramować przestrzeń w powiązaniu z nim. Przestrzeń przyjazną i bezpieczną, przenikającą się z terenami zewnętrznymi placów zabaw i ogrodu. Przestrzeń, w obrębie której dzieci będą chciały spędzać czas, bawić się i wychowywać, ale też edukować. Dlatego tak ważny jest odbiór budynku, który ma tworzyć i w świadomy sposób programować krajobraz świata dziecka w powiązaniu z otaczającą przyrodą. Istotą formułowania idei było stworzenie takiej formy nowej zabudowy, która przenikając się z krajobrazem wyznacza w czytelny sposób pola aktywności najmłodszych użytkowników, nie tworząc jednocześnie granic w tradycyjnym tego słowa znaczeniu.
Strefa wejścia zlokalizowana od południowo-zachodniej strony placu wejściowego jest lekko cofnięta w głąb budynku. Opaska zadaszenia werandy poprzez ażurowość nad strefą wejściową akcentuje dodatkowo główne wejście, a pustka w obrębie holu wejściowego nadaje mu przestrzenności. Tutaj znajduje się strefa otwartej szatni dla dzieci. Sale dydaktyczne zlokalizowane w dwóch modułach od strony zachodniej mają bezpośrednie powiązanie z placami zabaw. Wyeskponowana sala zajęć ruchowych wysunięta na plac, łączy się z
otwartą strefą stołówki przylegającej do patio. Część administracyjna przedszkola mieści się po lewej stronie holu wejściowego, zaś część techniczna ze strefą kuchni jest wycofana i znajduje się po stronie północnej, w sąsiedztwie drogi dojazdowej.
ZESPÓŁ BIBLIOTEKI
Analogicznie jak w budynku przedszkola wejście do biblioteki znajduje się od strony Leśnego Placu wejściowego, ale w jego południowo-wschodnim rejonie. Strefa holu spaja moduły funkcjonalne czytelni i wypożyczalni książek oraz przestrzeń sali wielofunkcyjnej i strefę kawiarni. Podobnie jak w Przedszkolu sala wielofunkcyjna wysunięta jest w obszar placu z możliwością otwarcia się na zaaranżowaną scenę plenerową. Z drugiej strony ma powiązanie i możliwość otwarcia na wewnętrzne patio.
Funkcje czytelni, dedykowane różnym grupom użytkowników, są rozdysponowane w odrębnych modułach, co pozwala na zapewnienie ciszy i spokoju w strefach wymagających skupienia. Sale te są wycofane w głąb parkowej zielni, za wyjątkiem czytelni dla najmłodszych dzieci, która znajduje się najbliżej wejścia w sąsiedztwie kawiarni i zespołu sanitariatów.
Nad kawiarnią znajduje się część administracji z pracownią dygitalizacji i cyfrowego archiwum tradycji lokalnych. Klatka schodowa prowadząca na piętro łączy się dodatkowo ze strefą techniczną w podpiwniczeniu tego jedynego modułu. Decyzją projektową było ograniczenie strefy podpiwniczenia w ramach kompleksu budynków.
Jednak w przypadku zaistnienia dodatkowych potrzeb lokalizacji pomieszczeń o charakterze technicznym nic nie stoi na przeszkodzie, żeby rozszerzyć część podziemia o dalsze moduły. Z pełną świadomością dostosowania obiektu do standardów projektowania uniwersalnego stworzyliśmy obiekt parterowy w pełni dostosowany do potrzeb użytkowania przez osoby w podeszłym wieku oraz osoby z niepełnosprawnościami, ale także z uwagi na priorytet bezpiecznego korzystania przez najmłodszych użytkowników.